فیزیولوژی غواصی

رابطه ی فشار و حجم

بدن انسان بیشتر از سیالات تشکیل شده است و فشارهای ناشی از غواصی ورزشی تاثیری بر آن ندارد. ضمناً فضاهای محتوی هوا در بدن انسان وجود دارد که از قانون بویل پیروی می کند. اگر فشار در فضاهای محتوی هوا در بدن با فشار محیط اطراف تنظیم نباشد فشار موجود در اطراف غواص منجر به ضایعاتی در بدن او خواهد شد. اینگونه ضایعات ممکن است در حین فرو رفتن به عمق یا بالا آمدن ناگهانی از عمق صورت پذیرد.و در ناحیه گوشها و سینوسها و دندانها ی خراب یا ریه ایجاد ضایعه نماید. 

واکنش های بدن انسان

حال به مهمترین بخش از شناسایی قابلیت های انسان در زیر آب می رسیم. به طور کلی انسان هم مانند دیگر پستانداران شیرجه رو مانند دولفین دارای قابلیت های ویژه ای برای انطباق با زندگی در زیر آب است که به آن واکنش پستانداران در زیر آب می گویند.ابعاد این انطباقات بدین شرح است :  

 1. تغییرات خونی

تغییراتی در ماهیت گردش خون در بدن انسان در زیر آب ایجاد می شود تا انسان بتواند در زیر آب مقاومت کند.از جمله اینکه پلاسمای خون به سمت قفسه ی سینه حرکت می کند که شامل شش هاست که خود باعث افزایش فشار خون می شود.در نتیجه این پروسه شش ها بر اثر فشار فراوان در اعماق از کار نمی افتد.

  2. کاهش ضربان قلب

زمانی که انسان در آب قرار می گیرد قلب به صورت خود کار با ریتم آهسته تری حرکت می کند و در نتیجه عضلات قلب اکسیژن کمتری را مصرف می کند.

  3. تولید اکسیژن

پس از آنکه انسان به مدت 30 ثانیه در داخل آب قرار می گیرد آنگاه هموگلوبین بیشتری توسط سلول ها ساخته شده و در داخل خون جای می گیرد و در نتیجه ظرفیت حمل اکسیژن افزایش می یابد.   

4. تغییر مکان خون

یکی از اعجاب انگیز ترین قابلیت های خلقت انسان که در عمق زیاد خود را نشان می دهد آن است که در چنین عمق هایی خون از مکان هایی که نزدیک به سطح بدن باشد خود را پس  می کشد.مثلا از زیر پوست ها نوک انگشتان دست و پا و در بخش های محافظت شده ی بدن حالت های دفاعی به خود می گیرد تا از مهم ترین بخش های بدن مانند قلب و مغز محافظت کند. 

تغییرات بر حسب عمق:

بدن زمانی که در عمق های مختلف قرار می گیرد واکنش های مختلفی انجام می دهد و این واکنش ها از همان زمان که بدن در عمق صفر یعنی در سطح آب قرار دارد و تنها صورت در زیر آب قرار گرفته آغاز میگردد:

1. عمق پنج متری :  در این عمق فشار روی پرده های گوش افزایش می یابد و اینجاست که غواص باید با استفاده از تکنیک بخصوص هوا را به داخل گوش ها وارد کرده و تعادل هوایی را به وجود آورد.

2. عمق ده متری: در این عمق افزایش در فشار آب باعث می شود تا انسان طبیعی شرایط متعادل خود را از دست بدهد و غرق شدن در این مرحله آغاز می شود.

3. عمق سی متری : در این عمق شش ها درهم فشرده می شود تا به اندازه یک مشت انسان شوند که یک چهارم اندازه ی واقعی آن است.

4. عمق یکصد متری : خروج نیتروژن از مغز آغاز می شود و در واقع نیتروژن در کار مغز اختلال ایجاد می کند و مغز قادر به تصمیم گیری منطقی نمی شود .

5. عمق یکصد وپنجاه متری:  ضربان قلب به کمتر از 15 تپش در دقیقه می رسد.در واقع به نوعی آمادگی اعجاب آور در بدن شخص ایجاد می شود تا قلب کاملا از کار نیفتد.

6. عمق دویست متری:  این عمق بالا ترین رکورد زندگی در جهان است که توسط  دو تن از بزرگترین غواصان جهان به دست آمده چرا که در این عمق بدن انسان باید فشار آبی را تحمل کند که برابر چند تن است و این امر به واقع نیاز به یک "سوپرمن" دارد.

  عوامل درونی
 برای اینکه سوخت و ساز بدن بطور صحیح انجام شود بایستی که غذا و اکسیژن کافی به آن برسد خون شما مسئول حمل اکسیژن و غذا می باشد.طرح زیر به شما نشان می دهد که چطور خون فاقد اکسیژن به ریه ها پمپاژ می شود.جایی که دی اکسید کربن به خارج از ریه تخلیه و اکسیژن تازه وارد خون میشود.این خون تازه دارای اکسیژن  به قلب برگشته و توسط پمپاژ قلب به تمام بدن می رود و آماده استفاده می گردد.خون مصرف شده (اکسیژن و مواد غذایی از دست داده) دوباره به قلب شما بازگشته و مجدداٌ عملیات از سر گرفته می شود.سلولهای بدن اکسیژن لازم به منظور سوخت و ساز خود را از طریق خون جذب نموده و فرایند عملیات که اکسید کربن می باشد را دفع می نماید.
  
  لرزیدن    
  اگر شما در زیر آب شروع به لرزیدن کردید فورا عملیات غواصی را در همان لحظه متوقف کرده و به سطح آب بیایید. بدن شما به شما می گوید که حرارت درون بدن شما پایین آمده و هنگامی که درجه حرارت بدن به 35 درجه سانتیگراد تنزل نماید.شرایطی که به آن("هایپوتریما" یا "هیپوترمی") می گویند بوجود خواهد آمد.

در این حال تنفس سریع و عمیق می شود.و بعد از چند دقیقه لرزیدن کم می شود و عضلات سفت شده و یک حالت رخوت و خواب شدید در انسان بوجود می آید.چنانچه درجه حرارت بدن بیش از 32 درجه سانتیگراد پایین بیاید. تعقل سریعا از بین می رود. که این حالت بسیار خطرناک است. و زندگی شما را شدیدا تهدید می کند.  

  گوش 

ساختمان عمومی گوش انسان به سه دسته تقسیم میشود :  
 1- گوش بیرونی: همانطور که از اسمش پیداست در محیط بیرون از سر وجود دارد.  

 3- گوش درونی: وقتی که آب بسیار سرد است.سرما و رطوبت به گوش درونی منتقل می شود و تعادل را مختل و حالت ایجاد سرگیجه و تهوع می نماید.در این موقع به سطح آب آمده و به دکتر متخصص مراجعه نمایید.تا عفونت و آلودگی در گوش باعث ضایعه جبران ناپذیر نشود.     

 سینوس ها
 سینوس ها حفره های گودی در ساختمان استخوانی جمجمه هستند که توسط راه های باریکی به مجرای بینی وصل می شوند.که دائماً راه های آن باید در غواصان سالم باز باشد.در موقع فرو رفتن درآب اکثراً مسئله ای به وجود نمی آید.مگر اینکه مجراها بسته باشد.در این حالت مخاط آستر بافتهای سینوسی خونریزی خواهند کرد.و فضای خالی با خون پر می شود.در این صورت کمی درد تسکین مییابد.اگر در موقع فرود هر نوع دردی در ناحیه سینوسها حس کردید غواصی را از همانجا متوقف کنید و به سطح آب بیایید.

اگر در غواصی ذکام شدید یا تب مالت داشتید بافتهای شما ملتهب شده در نتیجه التهاب تنفسی و گرفتگی ناحیه بینی و شیپور استاش از گوش میانی ترشحات مخاطی تولید می شود که می تواند مجرای شنوایی و سینوسها را بسوی بسته شدن سوق دهد.

هرگز در صورت سرما خوردگی یا هرگونه عفونت گوش و حلق و بینی غواصی نکنید.

   
  ریه ها یا شش ها
 اگر یک غواص در هنگام صعود از کف آب به بالا هوا حبس نماید هوای حبس شده در ریه منبسط میشود.اگر بافتهای ریه بیشتر از حد نرمال کشیده شود ضایعه ای اتفاق می افتد که از طریق رفتن حبابهای هوا در جریان خون و یا پاره شدن بافتها می باشد.این ضایعات بیماری ریوی نامیده میشوند.تنها راه علاج، قرار گرفتن در اتاق فشار می باشد.برای جلوگیری از ضایعات ریوی هرگز در عملیات غواصی با دستگاه هوای فشرده نفس خود را حبس نکنید. تنفس دم و بازدم با دهان بایستی مرتب ودر زیر آب خیلی آرام انجام گیرد . ریه یک شخص بالغ درحال استراحت 5 لیتر و در حال فعالیت 7 لیتر گنجایش دارد.   

  دندان ها 
فضای محتوی هوا به ندرت در دندانها وجود دارد.هر چند ممکن است در دندانهای پر شده که مجدداً فاسد می شوند بوجود آید.این فضاها در اثر فشار حین فرو رفتن در اعماق مشکلاتی ایجاد می کند و باعث درد شدیدی در دندان می شود.در چنین مواردی حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.دندانهای کسی که میخواهد غواصی در عمق انجام دهد باید سالم باشد یا اگر خراب است آنرا دندانپزشک پر کرده باشد.